Historia Szkoły
Historia Szkoły
HISTORIA SZKOŁY W CHODORÓWCE NOWEJ
Szkolnictwo w Chodorówce ma swoje korzenie w początkach XVII wieku, kiedy to
marszałek Wielkiego Księstwa Litewskiego Piotr Wiesiołowski ufundował i uposażył kościół
i szkołę. 24 listopada 1620 roku król Zygmunt III Waza zatwierdził dokument lokacyjny i
w swej łaskawości zwiększył proponowane uposażenie kościoła, szkoły i nauczyciela. Jako
ciekawostkę dodajmy, że obwarował ten dokument klauzulą trwania po wieczne czasy.
Jednak w opracowaniach historycznych brak wzmianki o funkcjonowaniu szkoły przez
kolejnych 150 lat. Dopiero czasy stanisławowskie przyniosły zmianę sytuacji. Istnienie
placówki oświatowej za panowania ostatniego króla Rzeczypospolitej Stanisława Augusta
Poniatowskiego poświadcza ks. Jan Kurczewski w swoim dziele "Biskupstwo Wileńskie"
pisze w nim: "Szkoła w Chodorówce w roku 1781 liczyła uczniów stanu szlacheckiego 1,
włościańskiego 30. Razem 31.W roku 1732 uczniów stanu szlacheckiego 2,
włościańskiego 13. Razem 15."
Burzliwy pod względem politycznym i militarnym wiek XIX to lata próżni w nauczaniu
parafialnym.
Nadszedł rok 1905. Na mocy ukazu tolerancyjnego cara Mikołaja II zbudowano w
Chodorówce szkołę o dwóch salach lekcyjnych z mieszkaniem dla nauczyciela i z
budynkami gospodarczymi. Zatrudniono nauczyciela rosyjskiego o nazwisku Ławrentiew.
Ponieważ była to szkoła państwowa, realizowała program dążący do rusyfikacji
uczęszczających do nich dzieci. Trzeba tu jednak dodać, iż poza szkołą rosyjską rozwijało
się tajne nauczanie o charakterze podstawowym w języku polskim. Taki stan oświaty
trwał do wybuchu wojny światowej, czyli do 1914 roku. Wraz z cofającymi się wojskami
rosyjskimi opuścił Chodorówkę rusyfikator Ławrentiew. Wkroczenie Niemców na nasze
tereny uniemożliwiło otwarcie szkoły z polskim językiem nauczania.
Odzyskanie niepodległości otworzyło nowy rozdział w historii szkoły. Do organizacji
nauczania przystąpiła Zofia Klim, dziedziczka majątku Żuchów. Dzięki jej staraniom
szkoła ożyła polskim językiem. Ów krótki okres wielkiego rozmachu odnowy szkoły został
przerwany wybuchem wojny polsko- bolszewickiej. Zapanował chaos i przerażenie na
samą myśl powrotu niewoli. Po zwycięskiej bitwie pod Warszawą i odwrocie bolszewików
Zofia Klim, nie oczekując wsparcia rządu, ponownie przystąpiła do organizacji nauczania
w zakresie klas I - IV. Nie wszyscy mieszkańcy Chodorówki i okolicznych wsi dali się
ogarnąć euforii po odzyskaniu wolności. Znaleźli się wśród nich zwolennicy bolszewizmu.
Z powodu różnic politycznych między środowiskiem nauczycieli a miejscową ludnością
odeszła Zofia Klim, a wkrótce potem Janina Wróbel. W roku 1924 Inspektor Szkolny w
Sokółce skierował do pracy w naszej szkole Romana Zareckiego i Karola Piórkowskiego.
W tym też roku zakres nauczania podniesiono do klasy V.
W roku szkolnym 1925/26 następuje dalsza stabilizacja szkoły. Kierownictwo obejmuje
Stanisław Kostka Repelowski i pracuje na tym stanowisku do 1937 roku z nauczycielami z
lat poprzednich. Z tego okresu warto wspomnieć pamiętny moment poświęcenia
sztandaru szkoły, wyhaftowanego przez nauczycielkę Adelę Repelowską. Ów sztandar po
latach okazał się jedyną pamiątką z okresu międzywojennego . Dalsze dzieje sztandaru
opisał pan Bernard Sakowicz w książce "Chodorówka. Dzieje parafii".
W związku z płynnością kadry na stanowiskach kierowniczych w 1937 roku pan
Repelowski opuścił szkołę w Chodorówce, a jego stanowisko objął Jan Musiał. Za jego
kadencji zakres nauczania podniesiono do VI klasy. "20 sierpnia 1939 mąż został
wezwany do stawienia się w pułku w Grodnie… pojechał i więcej nie wrócił…" – pisze w
swoim pamiętniku Łucja Musiał. Jak się później okazało został zamordowany w Katyniu.Rok szkolny rozpoczął się dopiero 1 października, a nauczanie odbywało się pod
nadzorem urzędników sowieckich. 12 kwietnia 1940 roku Łucja Musiał została zesłana na
Wschód. Kierownikiem szkoły został Rosjanin Siemionow. Dzieci musiały przed każdą
lekcją śpiewać hymn radziecki, zaopatrzono je również w podręczniki w języku rosyjskim.
W pamięci uczniów szczególnie utkwił "Bukwar" z podobizną Stalina na pierwszej stronie.
Niespodziewanie przed końcem roku szkolnego dnia 22 czerwca 1941 roku Niemcy
napadli na Związek Radziecki. Wydarzenia wojenne potoczyły się lawinowo. Rusyfikator
Siemionow uciekł z Chodorówki w popłochu razem z politrukami. Po nich nastała
okupacja niemiecka, a z nią fala terroru. Zamknięto szkoły. Za tajne nauczanie
skazywano nauczycieli na śmierć.
Nadszedł sierpień 1944 roku. Po krwawych bojach nad Brzozówką wojska radzieckie
przełamały obronę niemiecką i przesunęły front w stronę Osowca. A w Chodorówce
mianowany na kierownika szkoły Bronisław Strzałkowski podjął próbę rozpoczęcia
powojennego rozdziału nauczania. Trwało to zaledwie kilka dni, gdyż szkołę zajął sztab
wojsk radzieckich. W tej sytuacji nauczanie przeniesiono do domów prywatnych w
Chodorówce Starej. W połowie stycznia 1945 roku wojska radzieckie opuściły szkołę.
Przystąpiono do usuwania zniszczeń. Wspólnym wysiłkiem mieszkańców wsi, bez bazy
materiałowej, już we wrześniu przeniesiono nauczanie do szkoły. Pomimo trudności
lokalowych, przy trzech nauczycielach na 190 uczniów uczących się na dwie zmiany,
podjęto nauczanie systemem semestralnym również 55 osób dorosłych w godzinach od
17 do 21- pisał w kronice szkoły pan Strzałkowski.
Do 1965 roku szkoła nie mogąc pomieścić w swych ścianach wzrastającej z roku na rok
liczby uczniów korzystała z wynajętych izb lekcyjnych w domach prywatnych. Taki stan
rzeczy trwał do 10 października 1965 roku. W tym bowiem dniu po czteroletniej budowie,
którą wspierało miejscowe społeczeństwo, oddano do użytku nową, murowaną
tysiąclatkę - budynek służący nam do dziś.
Skupienie nauczania w jednym budynku sprzyjało rozwojowi szkoły. Zaczęły działać koła
zainteresowań. Uczniowie próbowali swoich sił w olimpiadach przedmiotowych, turniejach
wiedzy i konkursach. Absolwenci byli dobrze przygotowani do zdawania egzaminów do
szkół ponadpodstawowych.
Sport w naszej szkole to nie tylko rywalizacja, ale także sposób na zdrowy styl życia i
dobrą zabawę.
Nasi uczniowie chętnie uczestniczą w zajęciach wychowania fizycznego a także w
dodatkowych treningach i zawodach sportowych. Dzięki pasji uczniów oraz wsparciu
nauczycieli, tenis stołowy cieszy się w naszej szkole ogromną popularnością. Jesteśmy
dumni z osiągnięć naszych zawodników. Na szczególne wyróżnienie zasługuje drużyna,
która reprezentowała naszą szkołę w roku szkolnym 2021/2022 w składzie Patrycja
Dzieszko, Aleksandra Grabowiecka, Ewelina Wićko zajęły one I miejsce w województwie,
podobnie jak drużyna w składzie Aleksandra Grabowiecka, Wiktoria Wirkowska, Ewelina
Wićko reprezentujące naszą szkołę w roku 2022/2023 one również zdobyły tytuł mistrza
województwa w Igrzyskach Młodzieży Szkolnej i również reprezentowały województwo
podlaskie w finale Ogólnopolskim Igrzysk Młodzieży Szkolnej w tenisie stołowym. Sukces
w roku szkolnym 2023/2024 powtórzyła drużyna w składzie Barbara Bernatowicz,
Kinga Chmielewska, Natalia Horaczy zajęły one II miejsce w województwie.
Sport szkolny uczy naszych uczniów nie tylko zdrowej rywalizacji ale także współpracy,
wytrwałości i zasad fair play.
Dużym zainteresowaniem cieszą się sportowe zajęcia pozalekcyjne. Odbywają się one
dwa razy w tygodniu. Uczniowie doskonalą tam swoje umiejętności, poprawiają kondycję
i integrują się z rówieśnikami.Licząc od roku 1948 do ostatnich dni czerwca 2008 roku w naszej szkole pracowało 112
nauczycieli, w tym samym okresie Szkołę Podstawową w Chodorówce Nowej ukończyło
ok. 1410 absolwentów.
Nie sposób w tak krótkim referacie wymienić wszystkich uczniów i nauczycieli, dlatego
podajemy tyko nazwiska dyrektorów, którzy kierowali naszą placówką po wspomnianym
już Bronisławie Strzałkowskim. Byli to: Piotr Miłkowski, Józef Owsiejko, Eugeniusz
Talkowski, Stanisław Szczerba, Romuald Laskowski, Helena Krysztopowicz, Danuta Lech,
Krzysztof Lech, Zdzisław Dziewiątkowski i Romuald Gromacki.
Opracowania dziejów szkoły dokonał pan Bernard Sakowicz. Przedstawiony referat jest
streszczeniem tego opracowania.